Na czym polegał wpływ myśli greckiej na chrześcijaństwo? 

„Chrześcijaństwo i kultura klasyczna” Jaroslava Pelikana to jedna z najważniejszych prac XX-wiecznej historii teologii, pozwalająca nam głębiej poznać i zrozumieć nasze religijne, kulturowe i duchowe korzenie. Doskonale udokumentowana i przemyślana konstrukcyjnie praca jest zwieńczeniem wieloletnich badań i refleksji nad relacją między chrześcijaństwem a kulturą klasyczną. Polemizuje w niej z głośną koncepcją Adolfa Harncacka, który hellenizację chrześcijaństwa opisywał jako zafałszowanie istoty Objawienia. Pelikan, przyglądając się w pierwszym rzędzie myśli Ojców Kapadockich, czyli trzech wybitnych teologów wczesnochrześcijańskich: Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nazjanzu i Grzegorza z Nyssy, omawia ich wkład w rozwój chrześcijańskiej doktryny oraz sposób, w jaki w swoich pismach odnosili się do dziedzictwa klasycznego.

Autor stawia pytanie o sens idei prawa Bożego i śledzi jego historyczną ewolucję.

Szerokie ujęcie Oświecenia jako rozległej i różnorodnej tradycji.

Autorka, wybitna amerykańska historyk, która za swój wkład do humanistyki otrzymała w 2004 roku National Humanities Medal, podejmuje próbę gruntownej rewizji potocznego sposobu postrzegania oświeceniowych źródeł zachodniej nowoczesności. Walcząc z frankocentrycznymi interpretacjami, według których podstawowym osiągnięciem Oświecenia jest sformułowana przez francuskich philosophes wizja rozumu i ludzkiej racjonalności, stara się wykazać, że Oświecenie było zjawiskiem głęboko zróżnicowanym. W tym celu odwołuje się przede wszystkim do Oświecenia brytyjskiego, istotnie różniącego się od modelu francuskiego, a także do tradycji amerykańskiej.

Jaki naprawdę był grecki filozof? Jak ma się on do swojego współczesnego wizerunku?

W książce Sokrates. Wykłady z filozofii antycznej autor poddaje analizie różne interpretacje Sokratesa, choćby autorstwa Kierkegaarda, Hegla i Nieztschego. Podejmuje m.in. tematy nauczania Sokratesa, jego korzeni i wychowania oraz pojęcia areté. Wszystkim tekstom tego tomu przyświeca myśl, którą Patočka formułuje we wstępie: „(…) nie chodzi nam o nic innego niż o ukazanie tego szczególnego problemu: Sokrates jako postać nieustannie nieuchwytna oraz Sokrates jako żądanie i ustawicznie odnawiające się wyzwanie. Sokrates, którego stale w niedoskonały sposób konstruujemy, wreszcie Sokrates, z którym lub przeciwko któremu się walczy, który pomimo wszystkich trudności wynikających z czysto obiektywnego pojęcia w jakiś sposób jest między nami.”

Eseje polityczno-filozoficzne Pawła Paliwody.

...

Tekstom patronuje Kambei Shimada – bohater opowieści o siedmiu samurajach, wojownik‑filozof. Stanowi symbol wierności ideałom i walki o słuszną sprawę nawet za cenę wykluczenia z dobrego towarzystwa, zapewniającego pozycję społeczną i karierę. Autor, podobnie jak on, stawia niewygodne pytania i zmusza do zastanowienia się nad sprawami niechętnie poruszanymi w debacie publicznej. Nie przesądza spraw ostatecznie i nieodwołalnie, otwiera jednak drogę do krytycznego spojrzenia na utarte polityczne i społeczne schematy.

Zakończenie Order and History i podsumowanie historii filozofii politycznej Zachodu.

Choć pracę nad Poszukiwaniem ładu przerwała śmierć autora, tom ten posiada samoistną wartość i można go potraktować zarówno jako zakończenie, jak i – wstęp do całej serii. Szczególną uwagę w tej książce zwracają subtelne analizy o charakterze ściśle filozoficznym, uzupełniające bardziej historyczne rozważania Voegelina z wcześniejszych części studium. Analizy te mają fundamentalne znaczenie dla całego Order and History oraz świadczą o kierunku, w którym myśl filozofa rozwijała się w późnym okresie jego twórczości – okresie ciągle niedostatecznie znanym w Polsce.

Starożytna i średniowieczna kosmologia jako klucz do zrozumienia sensu rzeczywistości.

„Jaki jest sens życia?” to kluczowe pytanie towarzyszy Rémiemu Brague'owi na kartach I tomu trylogii pt. „Mądrość świata”. Analizując kosmologię u końca starożytności i w średniowieczu, zwłaszcza w kręgu kultur morza śródziemnego, autor odkrywa jak nasi przodkowie radzili sobie z odpowiedzią na pytanie o miejsce człowieka na ziemi. Jak sam wskazuje, nie chodzi mu o antykwaryczną ciekawość, ale o pytanie towarzyszące człowiekowi od setek lat, które można zgłębić jedynie przy użyciu tego co najbardziej ludzkie – intelektu. W badaniu kosmologii przed-nowożytnej powinno towarzyszy zawsze dociekanie nierozerwalnej z nią antropologii i etyki. Osiągnięcie pełni człowieczeństwa wiąże się zatem –  jak pisze francuski filozof – z odkryciem i życiem według tytułowej „mądrości świata”.

Czy pozytywistyczna wizja socjologii jest neutralna światopoglądowo?

Od początku nowożytności teologia musiała bronić się przed kolejnymi oskarżeniami ze strony świeckiego rozumu. Swojej prawomocności wiara musiała jednak dowodzić w konfrontacji z rzekomo neutralną światopoglądowo ideą racjonalności, do której ugruntowania przyczyniły się nauki społeczne. Co jednak, gdy okaże się, że sekularny rozum sam uwikłany jest w teologiczne założenia, których nie potrafi skutecznie dowieść? A co gorsza, gdy wraz z fałszywymi ideami prowadzi nieuchronnie do konfliktów, których nie potrafi samodzielnie zażegnać?

Z tymi wyzwaniami konfrontuje się Milbank w tym tomie, w którym ukazuje „trzecią drogę” dla teologii: inną, niż zgoda na ataki ze strony nauk społecznych i próby formułowania obrony pod dyktando świeckich idei neutralności.

Nowoczesne ujęcie konserwatyzmu i jego odpowiedzi na wyzwania współczesności.

Zbiór tekstów z dorobku wybitnego eseisty i historyka idei - Tomasza Merty. Autor ukazuje czytelnikom fascynujące powiązania filozofii, polityki i kultury, formułuje intrygujące pytania i stawia odważne diagnozy, ujawnia bogactwo swoich oryginalnych przemyśleń, erudycję i ogromne poczucie humoru. Analizy klasycznych problemów filozofii polityki, jak również aktualnych zagadnień z dziedziny bieżącej polityki służą mu do wypracowania nowoczesnego spojrzenia na współczesne problemy Polski.

Najistotniejsze zagadnienia metafizyki klasycznej w ujęciu francuskiego filozofa.

Książki Etienne’a Gilsona - znakomitego znawcy myśli wieków średnich - wpłynęły w istotny sposób na współczesny rozwój studiów mediewistycznych. Ten francuski uczony jako przedstawiciel tomizmu egzystencjalnego koncentrował się na zagadnieniach średniowiecznej metafizyki i myśli Tomasza z Akwinu, zyskując tym samym grono uczniów na całym świecie. W Polsce dzięki środowisku lubelskiemu i postaci Mieczysława Krąpca oraz wydaniom Instytutu Wydawniczego PAX, czytelnicy mogli zapoznać się z nowym odczytaniem dzieł św. Tomasza, a realizm metafizyczny, otwarty na chrześcijańskie objawienia na dobre zagościł w życiu intelektualno-duchowym kraju nad Wisłą.

Nakładem Teologii Politycznej do tej pory ukazały się: Metamorfozy Państwa Bożego oraz Społeczeństwo masowe i jego kultura

Czy dziś, po tylekroć ogłaszanej „śmierci Boga” możemy jeszcze mieć kotwice w niebie? 

Francuski filozof bada kolejne etapy antymetafizycznej kampanii w dziejach myśli Zachodu. Stawia pytania: czy ludzkość zmierza ku samodestrukcji? Czy „narodziny są cudem ocalającym świat od upadku”, czy raczej to samobójstwo jest, jak chce Camus, „jedynym prawdziwym, poważnym problemem filozoficznym”? I jakie racje metafizyczne mogą stać za wyborem przekazywania życia zamiast przerywania własnego?

Brague czerpie z doskonałej znajomości filozofii i literatury pięknej od antyku do współczesności i z wyczuciem odczytuje trendy współczesnej kultury. Głębia myśli francuskiego filozofa i subtelna gra językowa prowadzą nas do odkrycia autentycznej, „metafizycznej infrastruktury ludzkiego życia”.

DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO POCHODZĄCYCH Z FUNDUSZU PROMOCJI KULTURY

Drugi tom cyklu Order and History rozważa fenomen greckiego życia politycznego.

W swoim dziele Voegelin opisuje historię państw-miast poprzez pryzmat idei politycznych, kulturowych i religijnych oraz napięć między nimi, które doprowadziły do ich powstania, rozwoju oraz kryzysu, z którym zmierzyli się Sokrates, Platon i Arystoteles. Rozważając te sprawy, filozof konfrontuje myśl Greków z nowożytnymi ideami, wyciągając również wnioski dla żyjących współcześnie.

Szczegółowe przedstawienie historii sporu o istotę Christianitas.

Wychodząc od fundamentalnych tekstów myślicieli mierzących się z nowymi wyzwaniami w realiach pokonstantyńskiej epoki rozwoju Kościoła (a zwłaszcza Państwa Bożego świętego Augustyna), w Metamorfozach Państwa Bożego Gilson ukazuje, czym była dla nich idea Christianitas i Rzeczpospolitej Chrześcijańskiej, a także jak rozumiano powołanie ludu chrześcijańskiego (populus Christianus) i miejsce przypisane każdemu wiernemu. Z niezrównaną precyzją i klarownością przedstawia rozwój idei i kluczowe elementy toczonych od wieków dyskusji, przestrzega także przed manowcami, na które mogą zaprowadzić takie próby realizacji Państwa Bożego, które przekształcają się w jego parodię.

Strauss wyzywa na filozoficzny pojedynek ojca nowożytnej myśli politycznej.

Niccolò Machiavellego i Leo Straussa nie trzeba obszernie przedstawiać. Pierwszy z nich otwiera nowożytną refleksję polityczną przez to, że rozważając to, co polityczne, abstrahuje od kategorii moralnych. Strauss należy z kolei do grona tych dwudziestowiecznych filozofów politycznych, którzy starali się odzyskać dla naszej refleksji politykę w jej starożytnej, klasycznej postaci. Perspektywy reprezentowane przez tych dwóch autorów muszą się spotkać i skonfrontować, jeżeli chcemy zrozumieć zarówno Machiavellego, jak i Straussa.

Filozofia ukazana jako sposób życia i pomoc w wewnętrznej przemianie.

Jeśli zadaniem filozofii jest edukowanie, a nie informowanie, to filozofia jest właśnie edukacją dorosłych. Tym terminem Pierre Hadot przywołuje koncepcję, którą spopularyzował – filozofia jako sposób życia. Jako wielki czytelnik filozofów starożytnych, od Sokratesa i Platona po Epikteta, Marka Aureliusza i Plotyna, ale także filozofów nowożytnych i współczesnych, od Montaigne'a i Kartezjusza po Nietzschego i Merleau-Ponty'ego, w tym zbiorze tekstów – niedostępnych lub wcześniej niepublikowanych – Pierre Hadot ponownie odczytuje historię myśli, aby pomóc czytelnikowi przeorientować swoje życie i na nowo nauczyć się postrzegać świat.

DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

Przedmiotem rozważań książki Rémiego Brague'a jest tożsamość Europy.

Autor podejmuje zagadnienie w nowy sposób, stawiając pytanie o „drogę rzymską”, o łacińskość Europy. Stara się odpowiedzieć na pytanie o właściwość Europy. Jest nią – jego zdaniem - przyswajanie sobie tego, co jest jej obce. Europa bowiem historycznie, filozoficznie czerpie ze źródeł bijących poza nią. Zapożyczając z innych cywilizacji, droga rzymska dokonała założycielskiej syntezy pierwszej jedności kulturowej, która stała się pierwszym obszarem europejskim.